Салық кодексінің жаңа құрылымына сәйкес екі бөлікке бөлу көзделген: «Жалпы бөлік» және «Негізгі бөлік».

Жалпы бөлікке қатысты

1. Негізгі ережелер

1-баппен  жаңа ұғымдар келтірілген:

3) тармақша әлеуметтік төлемдер;

18) тармақша жалпыға бірдей белгіленген салық салу (бұрын норма ол жалпыға бірдей белгіленген тәртіп аясында түсіндірілгені туралы Салық кодексінің 426-бабы 1-тармағының үшінші бөлігінде қарастырылған);

19) тармақша жеке практикамен айналысатын адам;

23) тармақша жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялар;

29) тармақша интернет-алаң;

30) тармақша интернет-дүкен;

37) тармақша мұнайды дайындау;

45) тармақша минералды шикізат;

46) тармақша минералды шикізатты бастапқы өңдеу;

47) тармақша мұнай операциялары;

49) тармақша өндіру;

51) тармақша пайдалы қазбалар;

56) тармақша салықтар бойынша аудит қорытындысы;

65) тармақша тауарлармен электрондық сауда.

Қазақстан Республикасының Заңдары жаңа салықты және (немесе) бюджетке төленетін төлемді белгілеу, мөлшерлемені арттыру, салық салу объектісін және (немесе) салықтық базаны өзгерту, салық төлеушілердің (салық агенттерінің) санаттарын ұлғайту, салықтарды және бюджетке төленетін төлемдерді төлеу бойынша шегерімді немесе жеңілдікті алып тастау немесе азайту ағымдағы жылғы 1 шілдеден кешіктірілмей жылына бір реттен көп емес қабылдануы және олар қабылданған жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан кейін қолданысқа енгізілуі мүмкін.

Бұл ретте өзгерістер мен толықтырулар құқықтық реттеудің дербес мәнін құрайтын заңдардың мәтініне қосу мүмкін емес.

Жоғарыда көрсетілген редакцияның іс-әрекеті 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатылған, 3-бапты тоқтату кезеңі енгізу туралы Заңның 4-бабының редакциясында қолданыста болады.

8-баппен жаңа қағидат енгізілген – адалдық. Тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағымды қарау кезінде, егер салық төлеуші салық органының жазбаша жеке-дара түсіндірмесін кері қайтарып алынса, қате деп танылса немесе жаңа, мағынасы жағынан өзге түсіндіру жіберілсе, онда айыппұлдар мен өсімпұл салық төлеушінің есебіне жазылмай, сондай-ақ барлық айқын емес тұстары мен реттелмеген салық заңнамасы мәселелері салық төлеушінің пайдасына түсіндіріледі. Тұжырымдарды негіздеу және Қазақстан Републикасының салық заңнамасын бұзу фактісін айғақтайтын мән-жайларды ашып көрсету салық органдарына жүктеледі.

13-баппен салық төлеушінің жаңа міндеттемелері көзделген:

Қазақстан Республикасының салық заңнамасында, Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлері, авиациялық отын, биоотын және мазут өндірісін және айналымын реттейтін заңнамасында көзделген ақпарат пен құжаттарды ұсынуға;

ауыспалы есептерді, қолма-қол ақшаны есепке алу кітаптары мен тауар чектерін, сондай-ақ жою, қайтару чектерін және жою мен қайтару операциялары жүргізілген бақылау-касса машиналарының чектерін басып шығарылған немесе толығымен толтырылған күнінен бастап бес жыл бойы сақтауға міндетті.

22-баптың 10-тармағында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жеке тұлғаның (жеке тұлғаға), заңды тұлғаның (заңды тұлғаға), сондай-ақ заңды тұлғаның құрылымдық бөлімшесінің (құрылымдық бөлімшесіне) мәмілелер (келісімшарттар) бойынша, оның ішінде тауарсыз операциялар бойынша екінші деңгейдегі банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы жүргізілген, 50 000 АҚШ долларынан астам сома баламасында валюталық операциялар бойынша Қазақстан Республикасынан және Қазақстан Республикасына төлемдері және (немесе) ақша қаражатының аударымдары туралы уәкілетті банктерден алынған ақпаратты уәкілетті органға беретіндігі белгіленген (2019 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі).

38-баппен Салық төлеуші (салық агенті) салықтық міндеттемені мерзімінен бұрын орындауға құқылы екендігі белгіленген.

Бұл ретте, салық төлеуші (салық агенті) салықтық есептілікті ұсыну жөніндегі салықтық міндеттемені салықтық кезең аяқталғаннан кейін орындайды.

40-45-баптармен мүлікті сенімгерлік басқаруға беру кезінде салықтық міндеттемені орындау бойынша ережелер белгіленген.

Сенімгерлік басқару жөніндегі қызмет бойынша КТС және ЖТС бойынша салық міндеттемелерін орындау сенімгерлік басқаруға берілген қатысу үлесі және (немесе) акциялар бойынша сенімгерлік басқару құрылтайшысымен; мүлікті сенімгерлік басқаруды құру туралы акті бойынша сенімгерлік басқаруға берілген мүлік; сенімгерлік операциялар бойынша екінші деңгейдегі банктен алған кіріс; «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына, Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексiне және «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес декларацияны жасау және тапсыру бойынша жүзеге асырады. Қалған барлық жағдайларда, салық міндеттемесін сенімгерлік басқарушымен орындайды.

Сонымен қатар, табыстар, шығыстар мен мүлікті есепке алудың сенімділікпен басқару нәтижесінде туындайтын ережелері, салықты есептеу ерекшеліктері қайта қаралды, қатысу мен акциялар үлесі түріндегі мүлікті сенімділікпен басқару кезіндегі салық салудың жекелеген ережелері және мүлікті сенімділікпен басқаруды құру туралы актілер айқындалды.

Ерекше бөлікке қатысты

189-бапта жекелеген қызмет түрлерімен айналысуға арналған лицензияларды пайдаланғаны үшін жаңа төлемақы көзделген.

191-бапта 259-баптың ережелерін қолдану туралы шешімді салықтық есепке алу саясатында көрсету бойынша міндеттілік енгізілген (Табиғи ресурстарды геологиялық зерделеуге және оларды өндiруге дайындық жұмыстарына арналған шығыстарды шегерудің және көмірсутектерді барлауға және (немесе) бірлескен барлауға және өндіруге арналған келісімшарт шеңберінде қызметті жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушының басқа да шегерiмдерiнің ерекшеліктері).

192-бапта салық салу мақсатында запастардың құны – сатудың ықтимал таза бағасына дейін есептен шығару және сатудың ықтимал таза бағасының ұлғаюынан туындаған, бұрын есептен шығару жүргізілген запастарға қатысты қалпына келтіру арқылы запастар құнының өзгеруін есепке алмай айқындалатыны белгіленген.

193-бапта Есепке алу құжаттамасын сақтау мерзімі өзгертілді

Есепке алу құжаттамасын сақтау мерзімі, амортизациялауға жатпайтын тіркелген активтер мен активтер бойынша құжаттамасын қоспағанда, осындай есепке алу құжаттамасының негізінде салықтық міндеттеме есептелген кезеңнен кейінгі салықтық кезеңнен басталады.

Бұл ретте, І-топтың тіркелген активінің құнын растайтын есепке алу құжаттамасын осындай актив бойынша амортизациялық аударымдар есептелген соңғы салықтық кезеңнен кейінгі салықтық кезеңнен бастап бес жыл өткенге дейін сақтайды, ал II, III және IV топтардың тіркелген активтері бойынша  талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде, бірақ кемінде бес жыл сақтайды.

Талап қоюдың ескіру мерзімдеріне қатысты

48-баппен Салықтық міндеттеме мен талап бойынша талап қоюдың ескіру мерзімдері белгіленген. Бұл ретте 48-бапты қолдану 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқталылған, аталған баптың тоқтатылу кезеңі енгізу туралы Заңның 7-бабы редакциясында қолданылады.

48-баптың 2-тармағына сәйкес 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап салық міндетемесі бойынша талап қоюды ескіру және талап ету үш жылды құрайды, қолданыстағы талап қоюдың ескіру мерзімдері жер пайдаланушылардың шартына сәйкес қызметін жүзеге асыратын және мониторингке жататын салық төлеушілер үшін бес жылға ғана сақталған.

          7-тармақта талап қоюдың ескіру мерзімдерін ұзарту жағдайы белгіленеген.

         Осылайша, 7-тармақтың 3) тармақшасында мыналар:

салық төлеуші (салық агенті) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тексеру нәтижелері туралы хабарламаға, сондай-ақ салық органдары лауазымды адамдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасалатын бөлігінде шағым жасаған;

бейрезиденттің халықаралық шарт негізінде бюджеттен табыс салығын қайтаруға арналған салықтық өтініші қаралған;

халықаралық шарт негізінде бюджеттен табыс салығын қайтаруға арналған салықтық өтінішті қарау нәтижелері бойынша салық органы шығарған шешімге бейрезидент Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасаған;

осы тармақшаның төртінші абзацында көрсетілген салық органының шешіміне бейрезиденттің шағымын қарау нәтижелері бойынша уәкілетті орган шығарған шешімге бейрезидент шағым жасаған жағдайларда шағымды (арызды) қарау нәтижелері бойынша шығарылған шешім орындалғанға дейін;

48-баптың 7-тармағының 5) тармақшасында талап қоюдың ескіру мерзімі өткенге дейін жіберілген және табыс етілген, камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалғанға дейін;

48-баптың 7-тармағының 6) тармақшасында деңгейлес мониторингтің нәтижелері бойынша ұсынымдар табыс етілген күннен бастап деңгейлес мониторингтің нәтижелері бойынша шешім шығарылғанға дейін;

48-баптың 7-тармағының 7) тармақшасында егер инвестор халықаралық төрелікте талқылауға бастама жасаған болса, онда салық органы инвестор шағым жасаған кезеңнен бастап және осы төрелік талқылау бойынша түпкілікті шешім шығарылған кезге дейінгі кезең үшін инвестор талқылауға бастама жасаған салық төлеушінің салықтарын және бюджетке төленетін төлемдерін есепке жазуға немесе олардың есептелген, есепке жазылған сомасын қайта қарауға құқылы - осындай төрелік талқылау аяқталғаннан кейін бес жыл ішінде ұзартылады.

48-баптың 8-тармағына сәйкес салықтарды және бюджетке төленетін төлемдерді есепке жазу немесе олардың есептелген, есепке жазылған сомаларын қайта қарау бөлігінде талап қоюдың ескіру мерзімі:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен салық төлеушi (салық агентi) салықтық тексерудің алдын ала актiсiне жазбаша қарсылық дайындап, берген және оны салық органы қараған;

2) Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасына сәйкес салықтық тексеруді жүргізу уақытында сұрау салулар жолданған және олар бойынша құжаттар және (немесе) ақпарат алынған кезеңге тоқтатыла тұрады.

Бұл ретте салықтардың және бюджетке төленетін төлемдердің есептелген, есепке жазылған сомаларын қайта қарау бөлігінде талап қоюдың ескіруінің жалпы мерзімі оның тоқтатыла тұруы ескеріле отырып, жеті жылдан аспауға тиіс;

3) сотқа дейінгі тергеп-тексеру шеңберінде жүргізілген салықтық тексеру жағдайында, салықтық тексеру аяқталған күннен бастап қылмыстық іс бойынша іс жүргізу аяқталғанға дейінгі уақыт кезеңіне тоқтатыла тұрады.

48-баптың 8-тармағына сәйкес салықтарды және бюджетке төленетін төлемдерді есепке жазу немесе олардың есептелген, есепке жазылған сомасын қайта қарау бөлігінде талап қоюдың ескіру мерзімі:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен салық төлеушi (салық агентi) салықтық тексерудің алдын ала актiсiне жазбаша қарсылық дайындап, берген және оны салық органы қараған;

2) Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасына сәйкес салықтық тексеру жүргізу уақытында сұрау салулар жолданған және олар бойынша құжаттар және (немесе) ақпарат алынған кезеңге тоқтатыла тұрады.

Бұл ретте салықтардың және бюджетке төленетін төлемдердің есептелген, есепке жазылған сомасын қайта қарау бөлігінде жалпы талап қоюдың ескіру мерзімі оның тоқтатыла тұрғаны ескеріле отырып, жеті жылдан аспауға тиіс;

3) сотқа дейінгі тергеп-тексеру шеңберінде жүргізілген салықтық тексеру жағдайында салықтық тексеру аяқталған күннен бастап қылмыстық іс бойынша іс жүргізу аяқталғанға дейінгі уақыт кезеңіне тоқтатыла тұрады.

48-баптың 9-тармағында жеке кәсiпкерлік субъектiсiмен іс жүзінде тауарлар тиеп-жөнелтілмей, жұмыстар орындалмай, қызметтер көрсетілмей жасалған, шот-фактураны жазып беру әрекеті (әрекеттері) бойынша салықтарды және бюджетке төленетiн төлемдердi есепке жазуды немесе олардың есептелген сомасын қайта қарауды салық органы заңды күшіне енген сот шешімі, үкiмi, қаулысы негізінде салықтық мiндеттеме және (немесе) талап бойынша талап қоюдың ескіру мерзімі шегiнде жүргiзедi.

48-баптың 9-тармағында салықтың және бюджетке төленетін төлемнің, өсімпұлдың артық (қате) төленген сомасы, Салық кодексінің 108-бабында белгіленген жағдайды қоспағанда, ағымдағы жыл және алдыңғы күнтізбелік бес жыл ішінде төленген сомалар шегінде есепке жатқызуға және (немесе) қайтаруға жатады (баждар).

Салықтық міндеттемені орындау мерзімдерін өзгерту

Салық кодексінің 6-тарауы алдыңғы Салық кодексімен салыстыру бойынша елеулі мөлшерде қайта жасалған салықтарды және (немесе) төлемақыларды төлеу бойынша салықтық міндеттемені орындау мерзімдерін өзгерту жөніндегі нормалар көзделген.

Осылайша, 49-баптың 1-тармағында төлемақыларды төлеу бойынша салықтық міндеттемені орындау мерзімдерін өзгерту көзделген. Осы мақсаттары үшін төлемақылар деп: жер учаскелерін пайдаланғаны, жер беті көздерінен су ресурстарын пайдаланғаны, қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақылар түсініледі.

49-баптың 5-тармағында салықтарды және (немесе) төлемақыларды төлеу бойынша салықтық міндеттемені орындау мерзімдерін өзгерту салық төлеушінің және (немесе) үшінші тұлғаның мүлкін кепілге қоюмен және (немесе) банк кепілдігімен қарастыру нормалары сақталған.

49-баптың 7-тармағында жеке негіздер бойынша кейiнге қалдыру немесе мерзiмiн ұзартуды беру мерзімінде өсімпұлды  есептемеу көзделген (салық төлеушіге табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан нұқсан келтірілсе, сонымен қатар, егерде сотпен төлем қабілетсіздігін реттеу рәсімі шеңберінде шешім қабылданған жағдайда).

49-баптың 10-тармағында импортталатын тауарларды ішкі тұтыну үшін шығару жүргізілген айдан кейінгі үшінші айдың 20-күнгі мерзім бойынша уәкілетті экономикалық оператормен импортқа ҚҚС төлеу бойынша кейінге қалдыруды қолдану белгіленеген.

50-баппен бұл қызметті «бір терезе» принципі бойынша көрсету арқылы кейiнге қалдыру немесе мерзiмiн ұзартуды беру процедурасы оңайлатылған. Осылайша, салықтарды және (немесе) төлемақыларды төлеу бойынша салықтық міндеттемені орындау мерзімін өзгерту туралы шешімді салық төлеушінің орналасқан жеріндегі салық органы қабылдайды.

51-баппен салықтарды бір мезгілде төлей отырып, кейінге қалдыру алты айдан аспайтын мерзімге берілетін, сонымен қатар, үш жылдың ішінде салықтарды кезең-кезеңмен төлейтін мерзiмiн ұзарту түсінігі енгізілген. Осылайша, мерзім барынша кеңейтілген, он екі айдан үш жылға дейін салықтарды төлеу мерзімі өзгертілуі мүмкін. Бұл ретте, мерзiмiн ұзарту салықтардың және (немесе) төлемақылардың сомаларын тең үлестермен ай сайын немесе тоқсан сайын төлеуді болжайды.

51-баптың 2-тармағында салық төлеушіге салықтар төлеу бойынша салықтық міндеттемені орындау мерзімдерін өзгерту үшін жүгінуге мүмкіндік беретін жеті негіз көзделген.

Салықтарды және (немесе) төлемақыларды төлеу бойынша кейiнге қалдыру немесе мерзiмiн ұзарту салықты және (немесе) төлемақыны белгіленген мерзімде төлеуге қаржылық жағдайы бойынша мүмкіндігі жоқ,  дегенмен кейiнге қалдыру немесе мерзiмiн ұзарту мерзімі ішінде оны толеу мүмкіншілігі барын жорамалдауға жеткілікті негіздер бар салық төлеушіге берілуі мүмкін екендігіне назар аударамыз.

51-баптың 3-тармағында салықтарды және (немесе) төлемақыларды төлеу бойынша салықтық міндеттемені орындау мерзімін өзгерту туралы өтінішке салық төлеушілермен ұсынылатын құжаттар тізбесі. Осылайша, салық төлеуші салық берешегі және өтеу мерзімі көрсетілген дебиторлар тізімін беруге міндетті, осы негіз бойынша мемлекеттік кірістер органдары кейiнге қалдыру немесе мерзiмiн ұзарту мерзімінде салықтарды және (немесе) төлемақыларды төлеу мүмкіншілігі бар туралы шешім шығара алады.